Emigreren is van alle tijden, mensen zullen altijd kijken of ze ergens anders een beter leven kunnen hebben of ergens anders kansen krijgen. Zo had Nederland na de Tweede Wereldoorlog te maken met een grote emigratiegolf.
Eerste emigratiegolf vanuit Nederland
Na de Tweede Wereldoorlog begon er een periode van wederopbouw in Nederland. Er was behoefte aan meer arbeidskrachten en de economie trok aan. Tegelijkertijd was er ook een groep Nederlanders die besloot om naar het buitenland te emigreren. Dit leidde tot de zogenaamde ‘eerste emigratiegolf’ vanuit Nederland. De eerste emigratiegolf vanuit Nederland vond plaats na de Tweede Wereldoorlog, tussen de jaren 1945 en 1960. Tijdens deze periode emigreerden ongeveer 500.000 mensen vanuit Nederland naar landen zoals Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten. Deze emigratiegolf werd voornamelijk gestimuleerd door economische en politieke redenen en had een grote impact op de Nederlandse samenleving.
Redenen voor emigratie
Er waren verschillende redenen waarom mensen besloten om te emigreren. Een belangrijke reden was economische noodzaak. Veel mensen hadden het na de oorlog moeilijk en zagen in het buitenland betere kansen. Daarnaast waren er ook mensen die om politieke redenen emigreerden, bijvoorbeeld omdat ze het niet eens waren met het Nederlandse politieke klimaat. Ook waren er mensen die om persoonlijke redenen emigreerden, bijvoorbeeld omdat ze verliefd waren geworden op iemand uit het buitenland.
Ook waren er campagnes vanuit de Nederlandse overheid om mensen aan te moedigen om te emigreren. Na de Tweede Wereldoorlog was er een grote behoefte aan wederopbouw in Nederland en een tekort aan arbeidsplaatsen en grondstoffen. Dit leidde tot een golf van emigratie, waarbij mensen werden aangemoedigd om te vertrekken naar landen zoals Canada, Australië en Nieuw-Zeeland.
De Nederlandse overheid had een aantal redenen om mensen te stimuleren om te emigreren. Ten eerste waren er economische redenen, zoals de behoefte aan meer werkgelegenheid en het verlichten van de druk op de sociale voorzieningen. Ten tweede waren er politieke redenen, waarbij de overheid de bevolking wilde spreiden om te voorkomen dat er te veel mensen op een te kleine oppervlakte in Nederland zouden blijven wonen. Ten derde werd emigratie gezien als een manier om de overbevolking in Nederland te verminderen.
Om mensen te stimuleren om te emigreren, voerde de overheid een aantal campagnes uit. Er werden informatiebijeenkomsten georganiseerd, waarbij potentiële emigranten werden voorgelicht over de verschillende mogelijkheden en voordelen van emigratie. Daarnaast werd er ook geadverteerd in kranten en tijdschriften en werden er films vertoond om mensen te informeren over de mogelijkheden om te emigreren.
De overheid bood ook financiële steun aan emigranten. Zo konden mensen bijvoorbeeld een lening krijgen om de reiskosten te betalen of om de kosten van het opzetten van een nieuw leven in het buitenland te financieren. Bovendien werden er afspraken gemaakt met de ontvangende landen om de immigratie te vergemakkelijken, zoals het aanbieden van banen en huisvesting.
Bestemmingen van emigranten
De Verenigde Staten waren een populaire bestemming voor Nederlandse emigranten. In de jaren ’50 emigreerden er zo’n 350.000 Nederlanders naar de Verenigde Staten. Ook Canada was een populaire bestemming, vooral voor boeren die op zoek waren naar meer land en betere mogelijkheden. Daarnaast emigreerden er ook veel Nederlanders naar Australië en Nieuw-Zeeland. Het waren dus vooral de Engelssprekende landen waar Nederlanders na de Tweede Wereldoorlog naar toe trokken. Tegenwoordig zie je ook nog wel eens Amerikanen of Canadezen die een Nederlandse achternaam hebben maar zelf geen Nederlands meer spreken. Vaak gaat het dan om een opa en/of oma die tijdens deze eerste emigratiegolf uit Nederland vertrokken zijn en volledig zijn geïntegreerd waardoor soms kinderen maar zeker kleinkinderen geen Nederlands meer spreken.
Gezinnen en individuen
De meeste Nederlandse emigranten waren gezinnen met kinderen. Zij hoopten op een betere toekomst voor hun kinderen en zagen in het buitenland betere mogelijkheden. Er waren echter ook veel individuen die besloten om te emigreren, bijvoorbeeld omdat ze op zoek waren naar avontuur of een nieuwe uitdaging. Kinderen hadden vaak een gemengde ervaring als het ging om emigreren. Voor sommige kinderen was het een avontuurlijk en opwindend idee om naar een nieuw land te verhuizen, terwijl andere kinderen het erg moeilijk vonden om hun vertrouwde omgeving achter te laten en naar een compleet nieuwe plek te gaan.
Sommige kinderen zagen de voordelen van het emigreren. Ze waren bijvoorbeeld enthousiast over het idee om nieuwe vrienden te maken en te ontdekken wat voor nieuw avontuur het leven in het buitenland zou brengen. Andere kinderen werden echter geconfronteerd met een gevoel van verlies en heimwee. Ze misten hun vrienden, familie en hun thuisland, en hadden moeite om zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving.
Voor kinderen was het vaak moeilijk om te wennen aan een nieuwe cultuur en taal. Ze moesten wennen aan nieuwe normen en waarden, andere eetgewoonten en soms zelfs een andere manier van leven. Bovendien hadden ze vaak te maken met verschillen in onderwijs- en opvoedingssystemen, wat voor sommigen een extra uitdaging kon zijn.
Een andere factor die het voor kinderen soms moeilijk maakte, was dat ze ver van hun familie en vrienden verwijderd waren. Het kan voor kinderen een uitdaging zijn om zonder hun vertrouwde omgeving en sociale steun verder te gaan, vooral als ze jong zijn.
Integratie in het buitenland
De integratie van Nederlandse emigranten in het buitenland verliep niet altijd even soepel. Vaak was er sprake van culturele verschillen en taalbarrières. Daarnaast waren er ook problemen met de erkenning van diploma’s en kwalificaties, waardoor Nederlanders soms genoegen moesten nemen met minder uitdagende banen. Veel Nederlandse emigranten spraken geen Engels of een andere taal die veel gesproken werd in het land waar ze naartoe waren gegaan. Hierdoor konden ze zich moeilijk verstaanbaar maken en was het lastig om contact te leggen met de lokale bevolking.
Daarnaast waren er culturele verschillen waar Nederlandse emigranten mee te maken kregen. Andere landen hebben vaak andere tradities en gewoonten dan Nederland, waardoor Nederlandse emigranten zich soms ongemakkelijk of niet thuis voelden in hun nieuwe omgeving. Bovendien konden culturele verschillen leiden tot communicatieproblemen en misverstanden.
Een ander aspect was het gemis van familie en vrienden. Nederlandse emigranten moesten vaak afscheid nemen van hun vertrouwde omgeving en hun sociale netwerk achterlaten. Hierdoor konden ze zich eenzaam en geïsoleerd voelen in hun nieuwe land, wat de integratie bemoeilijkte.
Tot slot kunnen economische factoren ook van invloed zijn geweest op de integratie van Nederlandse emigranten. Sommige emigranten kwamen terecht in gebieden met hoge werkloosheid, waar het moeilijk was om een baan te vinden. Hierdoor konden ze in financiële problemen komen en was het lastig om een nieuw bestaan op te bouwen.
Terugkeer naar Nederland
Veel Nederlandse emigranten keerden na verloop van tijd weer terug naar Nederland. Soms omdat ze heimwee hadden, maar vaak ook omdat ze in het buitenland niet de kansen en mogelijkheden vonden waar ze op gehoopt hadden. De terugkeer naar Nederland verliep echter niet altijd even soepel. Nederlandse emigranten hadden soms moeite om weer te wennen aan het Nederlandse klimaat en de manier van leven. Dit had te maken met verschillende factoren.
Ten eerste was het Nederlandse klimaat anders dan het klimaat in veel van de landen waar Nederlandse emigranten naartoe waren gegaan. In landen zoals de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland was het vaak warmer en droger dan in Nederland. Nederlandse emigranten waren dus gewend geraakt aan een ander klimaat en moesten weer wennen aan de kou en regen in Nederland.
Daarnaast was de manier van leven in Nederland na de Tweede Wereldoorlog anders dan in de landen waar Nederlandse emigranten naartoe waren gegaan. Nederland was nog bezig met de wederopbouw en het was een periode van schaarste. De levensstandaard was dus lager dan in veel andere landen. Nederlandse emigranten die gewend waren geraakt aan een hogere levensstandaard en meer materiële welvaart in het buitenland, moesten dus wennen aan een soberder bestaan in Nederland.
Ook de cultuurverschillen tussen Nederland en het land waar Nederlandse emigranten vandaan kwamen, konden voor problemen zorgen. De manier van omgaan met elkaar en het uitdrukken van emoties kan in verschillende landen heel anders zijn. Nederlandse emigranten die gewend waren aan een andere manier van communiceren, konden zich soms buitengesloten voelen in Nederland.
Al deze factoren maakten de terugkeer naar Nederland voor sommige Nederlandse emigranten moeilijk. Het kostte tijd om te wennen aan de nieuwe situatie en een plek te vinden in de Nederlandse samenleving.
Meer weten?
Wilt u meer weten over dit onderwerp? Kijk dan op de onderstaande pagina van de NPO waarin het programma Andere tijden aandacht besteed dit onderwerp:
